गॅन्ग्लियन सिस्ट म्हणजे त्वचेखाली तयार होणारी पाण्याने भरलेली गाठ. जाणून घ्या याची कारणे, लक्षणे, निदान व उपचार. निरुपद्रवी पण वेदनादायक सिस्टची संपूर्ण माहिती मराठीत.
कीवर्ड्स:
गॅन्ग्लियन सिस्ट, ganglion cyst in marathi, मनगटावर गाठ, हातावर सूज, ऑर्थोपेडिक डॉक्टर, सिस्ट ऑपरेशन, गॅन्ग्लियन सिस्ट उपचार
गॅन्ग्लियन सिस्ट म्हणजे काय?
गॅन्ग्लियन सिस्ट ही एक द्रवाने भरलेली लहान गाठ (fluid-filled lump) असते जी मुख्यतः हाताच्या मनगटावर, बोटांच्या सांध्याजवळ किंवा पायाच्या टाचेजवळ दिसते.
ही गाठ कॅन्सर नसलेली (Benign) असते, पण काही वेळा वेदनादायक ठरते किंवा हालचालींमध्ये अडथळा आणू शकते.
गॅन्ग्लियन सिस्ट होण्याची कारणे
- सांध्यावर सततचा ताण किंवा दाब.
- जुन्या इजा किंवा मोच.
- सांध्यातील द्रव बाहेर येणे. (Synovial fluid leak)
- महिलांमध्ये (२०–४० वयगटात) ही समस्या अधिक सामान्य.
लक्षणे
- त्वचेखाली गोलसर गाठ जाणवते.
- वेदना किंवा अस्वस्थता, विशेषतः हालचालींमध्ये.
- काही वेळा सुन्नपणा किंवा जळजळ.
- गाठ आकाराने वाढते किंवा कमी होते.
- मनगट व बोटांच्या हालचालींमध्ये अडथळा.
निदान
डॉक्टर हे निदान शारीरिक तपासणीने करतात.
काही वेळा खालील तपासण्या केल्या जातात:
- अल्ट्रासाऊंड स्कॅन (local sonography)– गाठीतील द्रव तपासण्यासाठी.
- MRI स्कॅन – गाठ खोलवर असल्यास.
- अस्पिरेशन टेस्ट – सुईने द्रव काढून त्याचे स्वरूप तपासले जाते.
उपचार पद्धती
1. निरीक्षण (Observation):
- गाठ लहान आणि वेदनारहित असल्यास ती तसेच ठेवली जाते.
- व्यायाम करून ती कमी केली जाऊ शकते
2. अस्पिरेशन (Aspiration):
- सुईद्वारे गाठीतील द्रव काढला जातो. काही वेळा ती पुन्हा तयार होऊ शकते.
3. स्प्लिंट वापरणे (Splinting):
- हालचाल कमी ठेवण्यासाठी मनगटाला स्थिर केले जाते.
4. शस्त्रक्रिया (Surgical Excision):
जर सिस्ट वारंवार येत असेल, वेदनादायक असेल किंवा हालचालींना मर्यादा आणत असेल, तर लहान शस्त्रक्रियेद्वारे ती पूर्णपणे काढून टाकली जाते.
घरगुती उपाय
- गाठ दाबू नका किंवा फोडण्याचा प्रयत्न करू नका.
- गरम पाण्याची पट्टी लावल्याने सूज कमी होऊ शकते.
- सतत मनगटावर ताण येणारे काम टाळा.
डॉक्टरांचा सल्ला केव्हा घ्यावा?
- गाठ जलद वाढत असेल
- वेदना किंवा सूज वाढत असेल
- हात/बोट हलवताना त्रास होत असेल
- गाठेमुळे कामकाजात अडथळा येत असेल
निष्कर्ष
गॅन्ग्लियन सिस्ट ही सामान्य पण कधी कधी त्रासदायक स्थिती आहे. योग्य निदान, योग्य वेळेवर उपचार आणि तज्ञ ऑर्थोपेडिक डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यास ही समस्या पूर्णपणे बरी होऊ शकते.
आमच्याशी संपर्क करा
आपल्याला मनगट, बोट किंवा सांध्याजवळ अशा गाठीसारखी समस्या असल्यास आजच तज्ञ ऑर्थोपेडिक डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
नियमित तपासणी व योग्य उपचाराने वेदनारहित जीवन जगा!
