ट्रिगर फिंगर किंवा स्टेनोसिंग टेनोसायनोव्हायटिस ही बोटातील कंडरा (tendon) आणि त्याच्या भोवती असलेल्या कवचात होणारी सूज किंवा जाडीमुळे निर्माण होणारी एक सामान्य समस्या आहे. या विकारात बोट वाकवताना किंवा सरळ करताना “क्लिक” किंवा “टक” असा आवाज/अडथळा जाणवतो. कधी कधी बोट लॉकसारखे अडकून राहते आणि नंतर अचानक सुटते, म्हणून याला “ट्रिगर फिंगर” असे नाव दिले आहे.
ट्रिगर फिंगर म्हणजे काय?
आपल्या बोटांमध्ये कंडरे असतात ज्यामुळे बोटे वाकणे-उघडणे सहज शक्य होते. कधीकधी या कंडऱ्यांच्या भोवतालच्या शिथमध्ये (sheath) सूज येते किंवा जागा अरुंद होते. त्यामुळे कंडरा सहजपणे सरकत नाही आणि बोट अडखळल्यासारखे वाटते.
कोणाला जास्त धोका?
ट्रिगर फिंगर कोणालाही होऊ शकते, पण खालील व्यक्तींमध्ये हे प्रमाण जास्त आढळते:
सतत हातावर ताण देणारे काम करणारे (उदा. मिस्त्री, ड्रायव्हर, शेतकरी, टायपिस्ट)
- मधुमेह (Diabetes) असलेले रुग्ण
- र्ह्युमॅटॉईड आर्थ्रायटिस
- 40 वर्षांवरील व्यक्ती
- महिलांमध्ये या तक्रारीचे प्रमाण तुलनेत जास्त
ट्रिगर फिंगरची प्रमुख लक्षणे
- बोट वाकवताना किंवा सरळ करताना टक किंवा क्लिक जाणवणे
- सकाळी झोपेवरून उठल्यावर बोट जास्त असहज वाटणे
- बोटाच्या तळाशी (palm मध्ये) गोळ्यासारखा गाठीसारखा भाग जाणवणे
- बोट वाकलेल्या स्थितीत अडकणे
- वेदना किंवा सूज
निदान कसे केले जाते?
ट्रिगर फिंगरचे निदान प्रामुख्याने डॉक्टर हाताची तपासणी करूनच करतात. साधारणपणे X-ray आवश्यक नसतो.
उपचार
ट्रिगर फिंगरसाठी उपलब्ध उपचार पुढीलप्रमाणे:
-
विश्रांती आणि ताण कमी करणे
- हाताचे किंवा बोटांचे अत्याधिक वापराचे काम टाळणे
- गरम पाण्याची शेक
-
औषधे
- दाह कमी करणारी औषधे (NSAIDs)
-
स्प्लिंटिंग (Splinting)
- रात्री झोपताना बोट सरळ ठेवण्यासाठी स्प्लिंट वापरतात
-
इंजेक्शन उपचार
- कंडरा कवचातील सूज कमी करण्यासाठी स्टेरॉइड इंजेक्शन देतात
- बऱ्याच रुग्णांमध्ये याने चांगला फायदा होतो
-
शस्त्रक्रिया (Surgery)
- इतर उपचारांनी आराम न मिळाल्यास
- छोटी, सोपी आणि सुरक्षित शस्त्रक्रिया
- कंडराचा मार्ग रुंद करून बोटाची अडखळ दूर केली जाते
- परिणाम अत्यंत चांगले
ट्रिगर फिंगर टाळण्यासाठी काही उपाय
- हाताचे स्ट्रेचिंग व्यायाम
- सतत एकाच प्रकारचे हाताचे काम करत असल्यास दर 30 मिनिटांनी ब्रेक
- योग्य पद्धतीने साधने/मशिनरी वापरणे
- मधुमेह असलेल्या रुग्णांनी साखर नियंत्रणात ठेवणे
निष्कर्ष
ट्रिगर फिंगर ही त्रासदायक पण सहज बरी होणारी अवस्था आहे. योग्य वेळी डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यास साध्या उपचारांनीही आराम मिळू शकतो आणि आवश्यक असल्यास छोटी शस्त्रक्रिया करून ही समस्या पूर्णपणे सुधारते.
तुम्हाला किंवा तुमच्या जवळच्या व्यक्तींना अशी तक्रार असल्यास विलंब न करता आमचा सल्ला जरूर घ्या.
